CO (Karbonmonoksit) Təhlili

Karbon monoksit nədir?

Karbonmonoksit (CO) rəngsiz, qoxusuz, dadsız və zəhərli qazdır.

İş yerlərində karbonmonoksit qazının yaranmasına səbəb nədir?

Karbonmonoksit təbii qazın və benzin, kerosin, neft, propan, kömür və ya odun kimi karbon tərkibli materialların natamam yanması nəticəsində yaranır. İş yerində səmərəsiz yanma nəticəsində yaranan dəm qazının ən çox yayılmış mənbəyi daxili yanma mühərrikləridir. Benzinlə işləyən kiçik iş alətləri ciddi karbonmonoksit mənbəyidir. Siqaret tüstüsü və avtomobilin işlənmiş qazlarında da karbonmonoksit var.

Hansı peşələr karbonmonoksit riski altındadır?

Qazanxanalar, anbarlar, neft emalı zavodları, domna sobaları, koks sobaları, pivə zavodları, polad emalı, sellüloz və kağız istehsalı, keramika və tullantıların emalı sənayesi dəm qazının mənbəyidir. Avtonəqliyyat vasitələrinin köməyi ilə tövlələrini təzyiqli benzinlə yuyan fermerlərdə dəm qazından zəhərlənmələr müşahidə olunub. Siz mədənlər kimi qapalı yerlərdə və ya böyük binalar və ya limanlar kimi açıq yerlərdə dəm qazına məruz qala bilərsiniz. Dəm qazına məruz qalma riski olan digər peşələr taksi sürücüləri, qaynaqçılar, avtomobil təmiri sexləri, yanğınsöndürənlər, karbon qara istehsalçısı, forklift operatoru, polis, üzvi kimyəvi sintezator, metal oksidi reduktoru, doker, dizel mühərriki operatoru, tunel ödənişçisi, gömrük müfəttişi, plastik tökmə ustası, ferforje. Karbonmonoksit detektoru quraşdırılmadan idarə olunmayan mühitlərə daxil olan fövqəladə hallar işçiləri də ciddi xəsarət alıb və ya hətta ölümlə üzləşiblər.

Karbonmonoksitin sağlamlığa təsiri nədir?

Qırmızı qan hüceyrələri ürəyə, beyinə, həyati orqanlara və bütün bədənə oksigeni daşıyır. Karbonmonoksitlə nəfəs alan insanlarda karbonmonoksit qırmızı qan hüceyrələrinin oksigen daşıma qabiliyyətinə mane olur; bu, hüceyrələrdəki oksigeni əvəz edir və beləliklə, həyati orqanları oksigendən məhrum edir. Böyük miqdarda dəm qazına məruz qalan insan bir neçə dəqiqə ərzində zəifləyir, huşunu itirir və hətta ölür. Vaxtında müdaxilə olunarsa, zərərli təsirləri aradan qaldırmaq olar. Ancaq sağaldıqda belə, ürək və beyin kimi həyati orqanlar və reproduktiv sağlamlıq üzərində qalıcı mənfi təsirlərə səbəb ola bilər.

Dəm qazına məruz qalanlarda hansı şikayətlər olur?

Karbonmonoksit zəhərlənməsi əvvəlcə qızdırmasız qripə bənzəyir. Baş ağrısı, sinə sıxlığı, nəfəs darlığı, yorğunluq, başgicəllənmə, yuxululuq və ürəkbulanma ola bilər. Semptomlar pisləşdikcə əzələ zəifliyi, qusma, qarışıqlıq və şüur itkisi baş verir. Bu qazın yaratdığı çaşqınlıq, qaza məruz qalan insanın təhlükə olduğunu başa düşməsinə mane olur.

Karbonmonoksit ana bətnində olan körpələrə təsir edirmi?

Ananın qəbul etdiyi karbonmonoksit göbək bağı vasitəsilə körpəyə keçir. Karbonmonoksit körpənin qanından çox daha yavaş təmizlənir. Yəni körpə anadan qat-qat yüksək risk altındadır.

İş yeri mühitində karbonmonoksit analizi necə aparılır?

"ASTM D 4490" standart metodu ilə zəhərli qaz olan karbonmonoksitin aşkarlanması detektor boruları vasitəsilə iş mühitində aparılır. Detektor boruları həm qısa müddətli (1-10 dəqiqə məruz qalma), həm də zəhərli qazlar və buxarların daxil olduğu uzunmüddətli (1-8 saatlıq məruz qalma) nümunələr üçün istifadə edilə bilər. Boruya uyğun olaraq verilən havanın həcmi mexaniki nasosla çəkilir. İstənilən analit detektor borusuna çəkilmiş havada olarsa, borudakı isteğe bağlı göstərici analitlə kimyəvi reaksiyaya girəcək və rəngini dəyişəcək. Qazın və ya buxarın konsentrasiyası ya onu kalibrləmə cədvəli ilə müqayisə etməklə, ya da borudakı rəng dəyişikliyinin uzunluğunu istinadla müqayisə etməklə qiymətləndirilə bilər.