PFAS

Per- ve polifloroalkil maddeler (PFAS), endüstrinin genelinde kullanılan binlerce sentetik kimyasalın büyük bir sınıfıdır. Çok güçlü kimyasal bağlardan biri olan karbon-flor bağlarını içerir. Bu özelliklerinden dolayı oldukça stabildirler ve ortamda uzun süre bozulmadan kalabilirler. Birçok PFAS, salınım kaynağından uzun mesafelere kadar yayılabilirler.

Yararlı özelliklerinden dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Örneğin yoğun ısı altında stabildirler. Birçoğu aynı zamanda yüzey aktif maddelerdir ve örneğin su ve yağ itici olarak kullanılır. Bu özelliklerinden dolayı mutfak eşyaları üzerindeki yapışmaz kaplamalarda, kauçuk, silikon ve fırınlarda kullanılan kağıt ve kartonda, fast food kaplarında, ekmek, şeker ve yağlı gıda ambalajlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Tüm bu özelliklerine rağmen bazı PFAS'ların insanlarda, hayvanlarda ve bitkilerde biriktiği ve toksik etkilere neden olduğu bilinmektedir. Bazı PFAS üreme açısından toksiktir ve fetusun gelişimine zarar verebilir. Çeşitli PFAS insanlarda kansere neden olabilir. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), PFOS, PFOA, PFNA ve PFHxS'nin serum kolesterolü, karaciğer, bağışıklık sistemi ve doğum ağırlığı üzerinde ki olumsuz etkilere neden olabileceği sonucuna vardı. Bu nedenle PFOS, PFOA, PFNA ve PFHxS için maksimum seviyeler, 7 Aralık 2022 tarihli (AB) 2022/2388 sayılı Yönetmelik aracılığıyla belirlenmiştir.

PFAS Kullanım Alanları Nelerdir?

PFAS, geniş bir yelpazede uygulama alanı bulmuştur:

Tekstil ve Kumaş Kaplama: Su ve leke geçirmez kumaşlar, outdoor giysiler, halılar ve döşemelik kumaşlar.
Gıda Ambalajlama: Yağ ve su geçirmez özellik kazandıran kaplamalar, mikrodalga patlamış mısır torbaları ve fast-food ambalajları.
Yangın Söndürücü Köpükler: Petrol ve kimyasal yangınlarla mücadelede etkili.
Elektronik ve Endüstriyel Uygulamalar: İzolasyon malzemeleri,yarı iletken üretimi.
Tıbbi Uygulamalar: İmplant malzemeleri ve bazı cerrahi araçlar.

PFAS'ın Riskleri

1. Çevresel Riskler

Kalıcılık: PFAS bileşikleri doğal çevrede bozulmaz ve yer altı sularına, nehir ve denizlere sızabilir.
Biyoakümülasyon: Balıklar ve diğer canlılarda birikerek ekosistem dengesini bozar.

2. İnsan Sağlığına Etkiler

Kanser: Uzun süreli maruziyetin böbrek ve testis kanseri riskini artırdığına dair bulgular vardır.
Hormon Bozuklukları: PFAS bileşikleri endokrin sistem üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
Bağışıklık Sistemi: Bağışıklık tepkilerini zayıflatarak enfeksiyonlara karşı direnci azaltabilir.
Üreme Sağlığı: Kısırlık, düşük ağırlıklı doğumlar ve diğer üreme sorunları ile ilişkilendirilmiştir.