Türbin Yağı Analizleri

Türbin Yağı Nedir?

Türbin yağı, genellikle mineral bazlı olup, yüksek oksidasyon direncine sahip, pas ve korozyon önleyici katkılarla zenginleştirilmiş özel yağlardır. Gaz türbinleri, buhar türbinleri, hidrolik türbinler ve jeneratörler gibi sistemlerde rulman yağlaması, ısı transferi ve sistem temizliği görevlerini üstlenir.

Türbin yağı test laboratuvarları, türbin yağının fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bozulması, kontaminasyon, partiküller, metaller ve suyun tespiti için müşteri örneklerini rutin olarak izler. Yağlayıcı izleme testleri, istenmeyen türbin yağı yağlama arızalarını tahmin etmeye ve bunlardan kaçınmaya yardımcı olacak yararlı bir taktik veri sağlar. Eskiyen türbin yağlarının zamanında değiştirilmesi ve ilgili türbin bakımı, müşterilerin pahalı türbin makinelerine yatırımlarını korumak için kullanmaları gereken etkili araçlardır.

Önerilen başlıca testler aşağıda detaylandırılmıştır:

• Kinematik Viskozite: Kinematik viskozite, bir yağın yerçekimi etkisiyle akmaya karşı gösterdiği direnci tanımlar. Bu parametre, yağlayıcının en temel fiziksel özelliğidir. Türbin yağı, farklı sıcaklıklarda dahi sistemin ihtiyacına uygun akışkanlıkta olmalıdır. Zamanla viskozitede meydana gelen artış, oksidasyon veya kirlenmeye işaret edebilir. Viskozitedeki ani düşüş ise genellikle yanlış yağ eklenmesi ya da dış kaynaklı kontaminasyonu düşündürür. Yeni nesil cihazlarla sahada hızlı ve doğru ölçümler yapılabilmektedir.
• Toplam Asit Sayısı (TAN): Toplam Asit Sayısı, yağdaki asidik bileşiklerin miktarını ölçer. Zaman içinde oksidasyon nedeniyle yağın asitliği artar ve bu durum metal yüzeylerde korozyona yol açabilir. TAN analizi, yağın ne kadar kimyasal olarak bozulduğunu anlamak için kullanılır. OEM (Orijinal Ekipman Üreticisi) kılavuzlarında belirtilen sınır değerler aşıldığında yağın değiştirilmesi önerilir. TAN değerinde ani bir artış, sistemdeki anormal koşulların habercisi olabilir.
• Su Kontaminasyonu: Su, türbin yağ sistemlerinde en yaygın kontaminantlardan biridir. Yağ sistemine su girmesi, yağlayıcının işlevini azaltır ve metal yüzeyler arasında sürtünmeyi artırarak aşınmaya sebep olur. Türbin sistemlerinde su oranının genellikle 100 ppm’in altında tutulması önerilir. Modern analiz teknolojileri sayesinde, sahada alınan su oranı ölçümleri, laboratuvar sonuçlarıyla yüksek oranda tutarlıdır.
• Antioksidan Katkı Durumu: Türbin yağları, yüksek sıcaklıklarda oksidasyona karşı dayanıklılık sağlamak için özel antioksidan katkılarla formüle edilir. Bu katkı maddeleri zamanla tüketilir ve yağın oksidasyon direnci azalır. Antioksidan seviyelerindeki düşüş, yağın artık görevini tam yerine getiremeyeceğini gösterir. Özellikle vernik ve çamur oluşumu gibi sorunların önüne geçmek için bu katkıların düzenli olarak izlenmesi gerekir. Sahada kullanılan bazı spektrofotometrik cihazlar, katkı maddesi seviyelerini basit şekilde kontrol etme imkanı sunar.
• Partikül Sayımı: Yağ içindeki partikül miktarı, yağın ne kadar temiz olduğunu gösterir ve özellikle hidrolik sistemler ile türbin yağlama devrelerinde kritik bir parametredir. ISO 4406 veya SAE AS 4059 gibi uluslararası standartlara uygun olarak yapılan bu test, sadece temizlik düzeyini değil, aynı zamanda parçacıkların olası kaynakları hakkında da bilgi verir. Gelişmiş analiz cihazları, partiküllerin türünü ve aşınma karakterini görüntüleyerek arızaların kaynağının belirlenmesine katkı sağlar.
• Elementel Analiz (ICP): Yağın içinde bulunan metallerin (aşınma metalleri, katkılar ve kirleticiler) seviyesini ölçer. Inductively Coupled Plasma (ICP) teknolojisi kullanılarak yapılan analizlerde, yağdaki metal elementler ppm düzeyinde tespit edilir. Özellikle demir, kurşun, bakır ve alüminyum gibi elementlerin takibi, sistemdeki olası aşınma noktaları hakkında önemli ipuçları verir. OEM firmalarının önerdiği sınır değerler dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
• Aşınma Artığı Analizi (Ferrografi / WDA): Ferrografi, türbin yağında bulunan demirli partikülleri manyetik yöntemle ayrıştırarak mikroskobik incelemeye olanak tanır. Bu test sayesinde aşınma türü belirlenebilir; örneğin kayma, çentik ya da yorulma tipi aşınmalar net bir şekilde ayırt edilir. Eğitimli uzmanlar tarafından gerçekleştirilen bu analiz, özellikle kritik türbin sistemlerinde önleyici bakım planlarının oluşturulmasına yardımcı olur.

Türkiye’nin birçok yerinde hizmet veren laboratuvarlarımızda ilgili yasal düzenlemelere ve standartlara uygun bir şekilde Türbin Yağı Analizleri gerçekleştirilmektedir.