Vitamin Analizleri

Vitaminler, sağlıklı bir yaşam için gerekli mikro besin ögeleridir. İnsan vücudunda birçok işlevi destekleyen bu bileşikler, gıdalardan veya gıda takviyelerinden alınır. Ancak bir ürünün etiketinde belirtilen vitamin miktarının doğru olup olmadığını bilmek çok önemlidir.

Bu vitaminler doğal veya yapay (sentetik) formlarda bulunabilir. İkisinin arasında bazı temel farklar vardır. Doğal vitaminler bitkiler, hayvanlar veya mikroorganizmalar gibi doğal kaynaklardan elde edilir. Örneğin C vitamini turunçgiller, kırmızı biber, brokoliden; A vitamini karaciğer, havuç, tatlı patatesten alınabilir. Genellikle vücut tarafından daha kolay metabolize edilir, daha iyi biyoyararlanım gösterebilir ve yan etki riski düşüktür. Yapay (sentetik) vitaminler kimyasal süreçlerle laboratuvar ortamında üretilir. Doğal vitaminlerin yapısını taklit eder ancak bazı durumlarda izomerik farklılıklar gösterebilir. Örneğin sentetik E vitamini (dl-alfa-tokoferol) doğal formuna (d-alfa-tokoferol) göre daha düşük biyoyararlanıma sahiptir. Sentetik vitaminler uygun maliyetlidir ve geniş ölçekte üretilebilir, raf ömrü daha uzundur ve spesifik dozlarda hazırlanabilir. Bazı bireylerde emilim ve etkinlik doğal vitaminlere kıyasla daha düşük olabilir. Fazla doz alımında toksisite riski oluşabilir. Sentetik vitaminler, beslenme yetersizliklerinin giderilmesi veya tıbbi durumların yönetimi için takviye olarak kullanılabilir.

NanoLab olarak suda ve yağda çözünen vitaminlerin analizleri yüksek hassasiyetle tespit edilmektedir.

Vitamin Analizlerinin Önemi

Gıdalardaki vitamin içeriği, ürünün kalitesini, güvenilirliğini ve besin değerini belirlemede kritik bir rol oynar. Eksik veya fazla miktarlarda vitamin alımı, sağlık sorunlarına yol açabilir. Ürünün etiketinde belirtilen vitamin miktarının doğrulanması tüketicinin güvenini sağlar. Gıda kodeksi ve mevzuatları, belirli gıdalardaki ve takviyelerdeki vitamin miktarlarını düzenler. Türk Gıda Kodeksi Gıdalara Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkındaki Yönetmelikte açıklanmıştır.

Yağda Çözünen Vitaminler

Vitamin A, iki ana formda bulunur. Aktif formu olan retinoidler hayvansal gıdalarda bulunur. Provitamin A olan karotenoidler ise bitkisel gıdalarda bulunur. Aktif formu, karaciğer, balık yağları, süt ve süt ürünleri, yumurta sarısında bulunurken provitamin A ise; havuç, tatlı patates, kabak, ıspanak, kara lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerde, kırmızı, turuncu ve sarı biberlerde, kavun ve mango gibi sarı-turuncu meyvelerde bulunur. Bitkisel kaynaklardaki karotenoidler, vücutta retinole dönüşür. Bu dönüşüm bireysel biyoyararlanıma bağlı olarak değişebilir.
Vitamin D, iki ana formda bulunur. D3 vitamini (kolekalsiferol): hayvansal kaynaklarda bulunur ve güneş ışığıyla ciltte sentezlenir. somon, uskumru, ton balığı, sardalya gibi yağlı balıklarda, balık yağında, karaciğerde, yumurta sarısnda, tam yağlı süt ve süt ürünlerinde bulunur.

D2 vitamini (ergokalsiferol), bitkisel kaynaklarda bulunur. D2 vitamini mantarlarda bulunur. Süt ve süt ürünlerinde, bitkisel sütlerde (soya, badem, yulaf sütü), kahvaltılık tahıllar ve portakal suyunda vitamin D zenginleştirmesi yapılmaktadır.
Vitamin E, güçlü bir antioksidandır ve özellikle hücre zarlarını serbest radikallerin zararlarından korur. Doğal olarak birçok gıdada bulunur. Vitamin E; bitkisel yağlar (ayçiçek yağı, zeytinyağı, mısır yağı, buğday tohumu yağı, soya yağı), kuruyemiş ve tohumlar, badem, fındık, ceviz, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, sebzeler, ıspanak ve brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler, kuşkonmaz, meyveler, avokado, kivi, mango, tam tahıllar, yumurta, yağlı balıklarda bulunur.
Vitamin K, iki ana formda bulunur. Vitamin K1 (Filokinon): Bitkisel kaynaklarda bulunur. Koyu yeşil yapraklı sebzeler: ıspanak, kara lahana, brokoli, pazı, marul, brüksel lahanası, maydanoz, kuşkonmaz, avokado Vitamin K1 açısından zengin gıdalardır.
Vitamin K2 (Menakinon), hayvansal gıdalarda ve fermente ürünlerde bulunur. Vitamin K2 ise hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. Suda Çözünen Vitaminler
Vitamin B1 (tiamin), karbonhidratların enerjiye dönüşümünde ve sinir sisteminin düzgün çalışmasında önemli bir role sahiptir. Tahıllar ve tahıl ürünleri, tam tahıllar (kepekli ekmek, kahverengi pirinç), kurubaklagiller ve tohumlar, et, balık, yumurta, kuruyemişler, sebzeler ve meyveler, Vitamin B1 açısından zengin gıdalardır. Kahvaltılık tahıllar, ekmek ve unlu mamuller, Tiaminle zenginleştirilebilmektedir. Tiamin, ısı ve suya karşı duyarlıdır, bu nedenle yiyecekler fazla pişirildiğinde kayba uğrayabilir.
Vitamin B2 (riboflavin), enerji üretimi, cilt sağlığı ve sinir sistemi için önemli bir vitamindir. Aynı zamanda diğer B vitaminlerinin metabolizmasında rol oynar. Et ve süt ürünleri, yumurta, koyu yeşil yapraklı sebzeler, mantar, kuruyemişler riboflavin kaynaklarıdır. Kahvaltılık tahıllar, ekmek ve unlu mamuller riboflavinle zenginleştirilmiş gıdalardır. Riboflavin suda çözünür, ancak ısıya ve ışığa duyarlıdır. Bu nedenle yiyecekleri doğrudan güneş ışığında bekletmemek önemlidir.
Vitamin B5 (pantotenik asit), vücutta enerji üretimi ve yağ asitlerinin sentezi gibi temel biyolojik işlevlerde önemli bir rol oynar. Et ve deniz ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, tam tahıllar, baklagiller, kuruyemişler ve tohumlar, mantar ve sebzeler B5 vitamini açısından zengin besin kaynaklarıdır. Birçok gıdada bulunması nedeniyle Vitamin B5 eksikliği nadir görülür.
Vitamin B6 (piridoksin), amino asit metabolizması, nörotransmitter üretimi ve hemoglobin sentezi gibi vücutta birçok önemli işlevde yer alır. Et, yumurta, tam tahıllar, patates, koyu yeşil yapraklı sebzeler, avokado, kuruyemişler ve tohumlar, B6 vitamini açısından zengin besin kaynaklarıdır.
Vitamin B9 (folik asit veya folat), DNA sentezi, hücre bölünmesi ve kırmızı kan hücrelerinin üretiminde kritik bir rol oynar. Hamilelik döneminde özellikle önemlidir, çünkü fetal büyüme ve gelişim için gereklidir. Koyu yeşil yapraklı sebzeler, avokado, domates, kurubaklagiller, tohumlar, tam tahıllar ve yumurta folat açısından zengin besin kaynaklarıdır. Birçok ülkede ekmek, un ve diğer unlu mamuller folik asitle zenginleştirilmiştir.
Vitamin B12 (kobalamin), DNA sentezi, kırmızı kan hücrelerinin üretimi ve sinir sistemi sağlığı için gereklidir. B12 vitamini çoğunlukla hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. Et, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri B12 açısından zengin gıdalardır. Doğal B12 genellikle hayvansal kaynaklarda bulunduğundan, veganların B12 takviyeleri kullanması, besin mayası (B12 ile zenginleştirilmiş) tüketmesi önerilir. Yeterli B12 alımı için düzenli olarak bu kaynaklardan tüketim veya takviye alımı önemlidir.
Vitamin C (askorbik asit), bağışıklık sistemi, cilt sağlığı ve demirin emilimi gibi birçok biyolojik süreçte kritik bir rol oynar. Vücut tarafından üretilemediği için dışarıdan alınması gerekir. Meyveler, sebzeler, koyu yapraklı yeşillikler, domates, kabak, patates, tatlı patates Vitamin C açısından zengin besin kaynaklarıdır. Bazı meyve suları ve işlenmiş gıdalar, C vitamini ile takviye edilmiştir. Vitamin C ısıya duyarlı olduğundan, bu gıdaları mümkün olduğunca az pişirerek tüketmek önerilir.

Kullanılan Analiz Yöntemleri

Vitaminlerin hassasiyetine uygun bir şekilde, ışık, sıcaklık ve oksijene maruz kalmadan, analiz edilecek vitaminin kimyasal özelliklerine göre en uygun yöntem belirlenir ve ön işlemleri yapılır. Cihazların düzenli kalibrasyonu ve kalite kontrol çalışmalarıyla sonuçların doğruluğu sağlanır.

Vitaminlerin türüne göre farklı analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC) ile vitaminler, sıvı fazda ayrıştırılarak belirlenir. A, D, E, K, C ve B grubu vitaminlerinin analizinde yaygın olarak kullanılır. Yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler için ayrı ayrı ekstraksiyon metotları uygulanarak ön işlemleri gerçekleştirilir. Analiz türüne göre UV, DAD ve FID dedektör kullanılır. Cihazlarımızda yüksek hassasiyetle (ppm düzeyinde) ölçümleri gerçekleştirilir. Vitamin analizlerinde limitler, ilgili gıdanın yasal gerekliliklerine ve ürün kategorisine göre belirlenir. Bu limitler, vitaminin minimum ve maksimum miktarını düzenler ve genellikle gıda kodeksi, uluslararası standartlar veya ülkelerin mevzuatları temel alınarak belirlenir.

Türkiye'de Vitamin Limitleri

Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği ve ilgili mevzuatlarca düzenlenmiştir. Takviye edici gıdalar için vitamin miktarları, yetişkinler için belirlenen Beslenme Referans Değerleri'nin (BRD) %15’ten az olmalıdır (Sıvı gıdalar için %7,5). Eklenen vitamin miktarının, tüketiciler için zehirlenme riski oluşturmaması gerekmektedir. Vitamin eklemesi, genellikle belirli gıda gruplarına yapılır. Örneğin tahıl ürünlerine B vitamini kompleksi, süt ürünlerine D vitamini eklemesi yapılır. Eklemenin amacı, eklenen vitaminin toplumdaki eksikliğini gidermek ya da beslenme kalitesini artırmaktır.

Vitamin gıdalara eklenebilmesi için yalnızca yönetmelikte belirtilen kimyasal formlar kullanılabilir. Bu formlar, güvenlik, biyoyararlılık (vücutta emilme ve kullanılabilirlik) ve stabilite açısından bilimsel olarak değerlendirilmiş ve onaylanmıştır.

Vitaminlerin farklı kimyasal formları, stabilite ve biyoyararlılık avantajlarına göre belirlenir. Eklenecek olan vitamin gıda türüne göre uyarlanır. Örneğin; suda çözünen vitaminler sıvı ürünlere, yağda çözünen vitaminler ise yağ içeren ürünlere daha uygundur.

A Vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan, süt ürünleri, yağlar ve margarin gibi gıdalara eklenir. Retinol, retinil asetat, retinil palmitat formlarında eklenir.
D Vitamini yağ bazlı ürünlere (süt, yağ, margarin) eklenir ve güneş ışığından alınamayan D vitamini ihtiyacını karşılamayı hedefler. Kolekalsiferol (D3 vitamini), ergokalsiferol (D2 vitamini) formlarında eklenir.
E Vitamini yağda çözünen yapısı nedeniyle bitkisel yağlara ve işlenmiş gıdalara eklenir. Alfa-tokoferol, alfa-tokoferol asetat formlarında eklenir.
C Vitamini suda çözünür olduğu için genellikle meyve suları, içecekler ve takviyelere eklenir. Askorbik asit, sodyum askorbat, kalsiyum askorbat formlarında eklenir.
B grubu vitaminleri tahıl ürünleri, un ve kahvaltılık gevreklere eklenerek zenginleştirilir. B1 vitamini; tiamin hidroklorür, B2 vitamini; riboflavin, B3 vitamini; niasinamid, B6 vitamini; piridoksin hidroklorür formunda eklenir. Eklenecek vitamin ya da mineralin, gıdanın tadını, rengini veya dokusunu olumsuz etkilememesi gerekir.

Türkiye’de Yemlere Eklenebilecek Vitaminler Ve Bunların Maksimum Limitleri

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanan "Yemlerin Piyasaya Arzı ve Kullanımı Hakkında Yönetmelik" ile düzenlenmiştir. Vitaminler yem katkı maddeleri içinde besinsel katkılar kategorisinde değerlendirilir. Bunlar arasında yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K), suda çözünen vitaminler (B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12, C) bulunmaktadır.

Her bir vitaminin kullanım limitleri ve hayvan türlerine göre dozajları farklıdır.

A Vitamini belirli hayvan türlerine göre değişmekle birlikte, genellikle 10.000 IU/kg’a kadar eklenebilir.
D Vitamini kanatlılar için 5.000 IU/kg, diğer hayvan türleri için farklı limitler uygulanır.
E Vitamini genelde yemlerde 100-500 mg/kg arasında kullanılır.
K Vitamini maksimum limit 2-10 mg/kg arasında değişebilir.
C Vitamini 100 mg/kg ile sınırlıdır.
B1 Vitamini (Tiamin) maksimum: 10-15 mg/kg,
B2 Vitamini (Riboflavin) kanatlı hayvanlar için 4-10 mg/kg, diğer hayvan türleri için 2-8 mg/kg,
B3 Vitamini (Niasin) kanatlı hayvanlar için 30-60 mg/kg, domuzlar için 20-40 mg/kg,
B5 Vitamini (Pantotenik Asit) kanatlılar için 10-20 mg/kg, domuzlar için 8-15 mg/kg,
B6 Vitamini (Piridoksin) maksimum 3-6 mg/kg,
B7 Vitamini (Biotin) kanatlılar için 0.1-0.3 mg/kg, diğer hayvan türleri için 0.05-0.2 mg/kg,
B9 Vitamini (Folik Asit) maksimum 1-5 mg/kg,
B12 Vitamini (Kobalamin) kanatlı hayvanlar için 10-20 µg/kg, diğer hayvan türleri için 5-15 µg/kg düzeylerinde eklenir.

Vitaminlerin hayvanların ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde kullanılması esastır. Bu, yem katkı premikslerinde formüle edilir. B vitaminlerinin aşırı dozda kullanımı ekonomik kayıplara ve çevresel sorunlara yol açabileceği için belirtilen limitler aşılmamalıdır. Ürün etiketlerinde kullanılan vitamin türü, miktarı ve premiks formu belirtilmelidir.

Yapılan bu analizler, gıda ürünlerinin kalite ve güvenilirliğini garanti eder. Tüketiciler, aldıkları ürünlerdeki vitamin miktarlarına dikkat ederken, üreticilerin de düzenli laboratuvar analizleri yaptırması büyük önem taşır çünkü sağlıklı bir yaşamın için doğru bilgiye ve güvenilir ürünlere ulaşmak gerekir.

Neden Vitamin Analizi Yaptırmalıyız?

Bahsetmiş olduğumuz yasal gereklilikleri yerine getirerek tüketici karşısında marka güveni oluşturmak için vitamin analizleri yapılması gerekmektedir.
Ürünlerinizi pazarda ön plana çıkarabilmek adına vitamin katkılı inovatif ürünlerin üretilmesi ile birlikte trendleri yakalayabilirsiniz.
Vitamin katkılı ürünlerde katılan Vitamin miktarı oransal olarak az olması nedeniyle doğru bir homojenizasyon yapılıp yapılmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Avrupa regülasyonu, FDA gibi bazı ülke standartlarında besin öğesi tablolarında Vitamin analizlerine yer vermek bir zorunluluktur. İhracat edilen ürünlerde Vitamin testleri vazgeçilmez olabilir.

Neden Nanolab?

Vitamin analizleri, bilimsel hassasiyet ve teknik donanım gerektiren bir süreçtir. Bu analizlerle en güvenilir sonuçları sağlayarak tüketici sağlığını ve sektörün sürdürülebilirliği desteklenir. Bu analizler yüksek hassasiyetli ekipman ve cihazlarımız ile ve alanında uzman personellerimiz tarafından laboratuvarlarımızda yapılarak en doğru sonucu sizlere ulaştıracaktır. Siz de vitamin içerikli gıda ve takviye ürünlerinizin analizlerini laboratuvarlarımızada yaptırarak hem yasal gerekliliklere uygunluğu sağlayabilir hem de tüketici güvenini kazanabilirsiniz!

Gıda, Yem	Vitamin A (Retinol) Vitamin E (DL-Alfa Tokoferol) Vitamin D2 (Ergokolekalsiferol) Vitamin D3 (Kolekalsiferol)	R.G. 29955, 2017
Gıda, Bebek Mamaları, Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdası, Devam Formülleri	Vitamin B1 (Tiamin) Vitamin B2 (Riboflavin) Vitamin B5 (Pantetonik Asit) Vitamin B6 ((Pridoksin) Vitamin B8 Vitamin B9 (Folik Asit) Vitamin B12 (Kobalamin)	Development Of HPLC Methods For The Determination Of Watersoluble Vitamins In Pharmaceutıcals And Fortified Food Products Clemson University
Gıda, Yem	Vitamini C (L-Askorbik Asit)	Rückemann H. 1980 (Z. Lebensm. Unters. Forsch, 171, 446-448,1980 ) - HPLC-DAD
Gıda, Yem, Bebek Mamaları, Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdası, Devam Formülleri	K Vitamini (K1 Pthylloquinone)	AOAC 999.15 - HPLC-DAD