Dioksin Analizi

Gıda Zincirindeki Tehditler: Dioksin, PCB ve Furan’ların Tespiti

Dioksin Nedir?

Dioksin, genellikle çevre kirliliği ile ilişkilendirilen klorlu organik bileşiklerdir. Klor ve brom, özellikle organik bileşiklerle etkileşime girdiklerinde, dioksinler gibi zararlı yan ürünlerin oluşmasına yol açabilir. Bu etkileşimler, özellikle yüksek sıcaklıklar veya kimyasal reaksiyonlar sırasında daha belirgin hale gelir. Özellikle klor içeren bileşikler, poliklorlu dibenzodioksinler (PCDD'ler) ve poliklorlu dibenzofuranlar (PCDF'ler) gibi zararlı dioksin türlerinin oluşumuna yol açabilir.

Furanlar ise dioksinlere benzer şekilde yapısal olarak iki benzol halkasına sahip ancak bu defa oksijen yerine, benzen halkalarına bağlı bir furan halkası bulundurur. Furanlar da dioksinler gibi, yüksek sıcaklık ve klor içeren ortamlarda meydana gelirler.

Bu maddelerin izlenmesi ve kontrolü gıda güvenliği ve çevre koruma açısından büyük önem taşır.

Dioksin Oluşumu: Kaynaklar, Süreçler ve Bulaş Riski

Bu bileşikler, sağlık için ciddi riskler taşıyan, toksik, kanserojen ve genetik hasar oluşturabilen maddelerdir. Dioksinler, çevreye yayılmaları ve biyolojik sistemlerde birikmeleri nedeniyle büyük sağlık riski oluştururlar. Dioksinler,

• Özellikle organik maddelerin yüksek sıcaklıklarda yakılması sırasında oluşur.
• Dioksinler, genellikle pestisitlerin üretimi, çöp yakma, endüstriyel süreçler veya fosil yakıtların yanması sırasında oluşurlar. Özellikle klor bazlı pestisitler bu riski taşırlar. Bazen yüksek sıcaklıklar, klorlu bileşiklerin üretiminde de kullanılabilir (DDT(Diklorodifeniltrikloroetan), lindan, Chlorpyrifos-methyl gibi). Bu tür pestisitlerin çoğu, klor bileşenlerinin yüksek sıcaklıkta reaksiyona sokulmasıyla üretilir ve dioksin oluşumuna sebep olabilir.
• Dioksinler, sucul ortamda birikerek su canlıları (balıklar, deniz ürünleri) üzerinde birikebilir.
• Hayvancılıkta, hayvanlar dioksin içeren yemler veya çevre ile temas ederek dioksinleri biriktirebilir. Çiftlik ürünleri (özellikle hayvansal ürünler) aracılığıyla et, yumurta ve süt ürünleri yoluyla insanlar dioksine maruz kalabilirler.
• Dioksinler, endüstriyel faaliyetler ve yanma sonucu havaya karışabilir ve uzun mesafeler kat edebilirler.
• Dioksinler, toprakta uzun süre kalabilir ve bu toprakta yetişen tarım ürünleri ve bitkiler aracılığıyla insanlara ulaşabilir. TGK Bulaşanlar Yönetmeliği’nde bitkisel ürünler ve sebzeler için limit bulunmamaktadır fakat analizi gerçekleştirilebilir.
• Pestisitlerden anız yakma ile dioksin oluşumu mümkündür. Anız yakma, tarım alanlarında bitki artıklarının temizlenmesi amacıyla yapılan bir yöntemdir. Ancak bu işlem sırasında, özellikle organik maddelerin yüksek sıcaklıkta yakılması, zararlı kimyasal bileşiklerin oluşmasına yol açabilir. Bu bileşiklerden biri de dioksinlerdir.
• Paketli gıdalarda ise içeriğinde kullanılan malzemelerden (yağ, kakao, süt, yumurta gibi) dioksin az miktarlarda dahi olsa geçiş yapabilir.

Dioksinlerin Sağlık ve Çevresel Etkileri Nelerdir?

Çevresel Yayılma: Dioksinler doğada uzun süre kalabilir ve toprak, su ve hava yoluyla yayılabilirler. Dioksin, klorlu organik bileşikler grubuna ait olup, özellikle endüstriyel süreçlerde, klor içeren maddelerin yakılması sırasında açığa çıkabilirler.

Dioksinlerin en bilinen türü, 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD)'dir. Bu bileşikler, düşük konsantrasyonlarında bile uzun süreli maruziyetin çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceği için son derece tehlikelidir. Dioksinler, doğada çok uzun süre kalarak birikme eğilimindedirler ve besin zinciri aracılığıyla insanlara geçebilirler.

Dioksinlerin sağlık üzerinde olumsuz etkileri ise,
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Karaciğer hasarı
• Reprodüktif sağlık sorunları
• Kanser
• Deri hastalıkları
gibi olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle dioksinler, çevre düzenlemeleri ve endüstriyel denetimler açısından büyük önem taşır.

Dioksin Analizi Neden Yapılmalıdır?

Dioksinler doğada uzun süre kalarak çevresel kirliliğe yol açar. Özellikle besin zinciri aracılığıyla canlıların vücutlarında birikmeye devam edebilir. Hayvanlar, yağ dokusunda dioksinleri biriktirir ve bu da insanlara geçmesine neden olabilir. Dioksin ve dioksin benzerleri toprakta uzun süre kalabildiği için tarım ürünlerinden insanlara geçmesine neden olabilir.

Bu nedenle dünya çapında dioksinlerin üretimi ve yayılması konusunda sıkı düzenlemeler ve denetimler yapılmaktadır. Ekibimiz, yasal olarak limitlendirilmiş 7 Dioksin, 10 Furan ve 18 PCB (Klorlu bifenil) bileşenin analizini gerçekleştirmektedir.

Gıdalarda; Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği ve EPA 1613 metodu ile yemlerde ise; Yemlerde İstenmeyen Maddeler Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2014/11) ve TS EN 16215 metodu ile çalışma sağlanmaktadır.

Dioksin Analizi Hangi Gıdalarda Yapılır?

Bu analizler özellikle yağlı dokularda birikme eğiliminde oldukları için, balık, et, süt ürünleri ve yumurta gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda sıklıkla yapılır. Ayrıca, bazı bitkisel yağlar ve tahıllar da bu kirleticileri içerebilir.

Dioksin Değerlendirmesi

Dioksinler (PCDD), dioksin benzeri PCB'ler (PCB, poliklorlu bifeniller) ve furanlar (PCDF) gibi kirleticilerin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkileri oldukça ciddidir. Bu maddelerin toksik etkileri, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirli "toksik eşdeğer faktörleri" (TEF) ile değerlendirilir. Bu faktörler, her bir bileşiğin toksik etkilerini, 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) ile karşılaştırarak belirler. TCDD, bu tür bileşiklerin en toksik olanıdır ve TEF değeri 1 olarak kabul edilir. Dioksin etken ve TEF değerleri aşağıda verilen tabloda mevcuttur:

Nanolab Gıda Laboratuvarı Kapsamında Dioksinin Tayini Kapsamı Nedir?

Gıda (Yaş Ağırlık Üzerinden Verilen Gıdalar), Gıda Katkıları ve Gıda Takviyeleri, Su Ürünleri, Bebek Mamaları, Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdası, Devam Formülleri	Dioksin ve Dioksin Benzeri PCB'lerin Toplamı Analizi
Yem ve Yem Katkı Maddeleri	Dioksin ve Dioksin Benzeri PCB'lerin Toplamı Analizi

Dioksinlerin Toplamı (WHO PCDD/FTEQ) Analizi	EPA 1613 EPA 1668
Dioksin ve Dioksin Benzeri PCB'lerin Toplamı (WHO PCDD/F/PCB-TEQ) Analizi - GC MS/MS Metodu	EPA 1613 EPA 1668

Neden Bizimle Çalışmalısınız?

Dioksin analizi, özel eğitim almış ve yüksek hassasiyet gerektiren testlere sahip laboratuvarlarda yapılabilir. Analizlerin doğru ve güvenli bir şekilde yapılabilmesi için dioksin analizine ait özel laboratuvar koşullarımızda GC-MSMS cihazı ile çalışmalarımızı yapmaktayız. Potansiyel müşterilerimize sunduğumuz hizmetlerimizi ve uzmanlığımızı tanıtarak güven yaratmayı amaçlar:

• Uzmanlık  Alanımız ve Deneyim

Dioksin analizi, yüksek hassasiyet ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Alanında deneyimli personellerimiz, bu kritik analizleri doğru ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirir.
    

• Güvenilir Analizler

Konusunda deneyimli ve TÜRKAK tarafından akredite laboratuvarlarımızla, dioksin analizi konusunda yıllardır başarılı bir şekilde hizmet veriyoruz. Dioksin analizlerinde genellikle, belirli referans örnekleri veya sertifikalı referans materyalleri kullanılarak test yapılmaktadır. Ayrıca testlerimizin güvenliğini Ulusal Gıda Referans Laboratuvarı (UGRL)’ nın hazırlamış olduğu yeterlilik testleri ile desteklemekteyiz.