Gıdalarda Karbonhidrat Tayini: Laboratuvar Test Yöntemleri ve Önemi

Karbonhidrat Nedir? Karbonhidrat Çeşitleri Nelerdir?

Karbonhidrat Nedir?

Karbonhidratlar, karbon (C), hidrojen (H) ve oksijen (O) atomlarından oluşan organik bileşiklerdir. Vücuda enerji sağlama göreviyle ön plana çıkan bu moleküller, özellikle günlük beslenmede büyük bir yer tutar. Tüketilen karbonhidratlar sindirim sırasında glikoza dönüştürülerek kas ve beyin gibi dokularda kullanılır.

Karbonhidratlar sadece enerji kaynağı değil, aynı zamanda lif açısından da önemlidir. Diyet lifi sindirilemez ancak bağırsak sağlığını koruyarak metabolizmaya katkı sağlar.

Karbonhidrat Çeşitleri Nelerdir?

Karbonhidratlar, kimyasal yapılarına ve sindirilebilirliklerine göre iki ana kategoriye ayrılır: Basit karbonhidratlar ve kompleks karbonhidratlar.

1. Basit Karbonhidratlar (Monosakkaritler ve Disakkaritler): Basit yapıya sahip olan bu karbonhidratlar hızlıca sindirilir ve kana karışır. Kan şekerini hızla yükselttikleri için kısa süreli enerji sağlarlar.

• Monosakkaritler: Glikoz, fruktoz, galaktoz
• Disakkaritler: Sakkaroz (sofra şekeri), laktoz (süt şekeri), maltoz

2. Kompleks Karbonhidratlar (Polisakkaritler): Kompleks karbonhidratlar, daha uzun zincirli moleküllerden oluşur ve sindirimi daha uzun sürer. Kan şekerini dengeli bir şekilde yükselttiği için daha uzun süreli enerji sağlarlar.

• Nişasta: Tahıl ürünlerinde, patates ve baklagillerde bulunur.
• Glikojen: Hayvansal kaynaklı karbonhidrattır.
• Diyet Lifi: Sebze, meyve, tam tahıllar ve baklagillerde bulunan sindirilemeyen karbonhidratlar.

Gıdalarda karbonhidrat tayini ile ilgili temel düzenlemeler:

1. Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği: Gıda etiketlerinde karbonhidrat miktarının, ayrıca şeker ve lif içeriklerinin belirtilmesini zorunlu kılar.

2. Avrupa Birliği (EU) 1169/2011 Gıda Bilgilendirme Tüzüğü: Etiket bilgilerinin doğru ve şeffaf olması için karbonhidrat analizlerinin yapılmasını zorunlu tutar.

3. FAO ve WHO Gıda Güvenliği Standartları: Gıda ürünlerinin enerji içeriğinin doğru hesaplanması için karbonhidrat analizlerinin belirli standartlara uygun yapılmasını teşvik eder.

Gıdalarda Karbonhidrat Tayini Neden Yapılır?

Karbonhidrat miktarının belirlenmesi, hem tüketiciler hem de üreticiler için büyük önem taşır. İşte karbonhidrat tayini yapılmasının başlıca sebepleri:

• Tüketiciye Doğru Bilgi Sunmak: Etiket üzerinde yer alan karbonhidrat, şeker ve lif miktarları doğru hesaplanmalıdır.
• Diyabet ve Diyet Programları: Karbonhidrat takibi, diyabet hastaları ve diyet yapan bireyler için kritik öneme sahiptir.
• Enerji Hesaplaması: Gıdaların toplam enerji değerini doğru hesaplamak için karbonhidrat tayini yapılır.
• Kalite Kontrol: Özellikle işlenmiş gıdalarda karbonhidrat miktarının belirlenmesi, üretim kalitesinin bir göstergesidir.
• Yasal Uygunluk Sağlamak: Gıda mevzuatlarına uygun etiketleme yapmak için karbonhidrat analizleri gereklidir.

Gıdalarda Karbonhidrat Tayin Yöntemleri Nelerdir?

Gıdalarda karbonhidrat analizi, doğru ve hassas sonuçlar elde etmek için çeşitli laboratuvar teknikleriyle gerçekleştirilir. İşte en yaygın kullanılan karbonhidrat tayin yöntemleri:

• Fenol-Sülfürik Asit Yöntemi (Total Karbonhidrat Tayini): Bu yöntem, gıdalardaki toplam karbonhidrat miktarını belirlemek için kullanılır. Fenol ve sülfürik asit çözeltileriyle reaksiyona giren karbonhidratlar, belirli bir renk değişimi gösterir ve spektrofotometre ile ölçülür.
  
• Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi (HPLC): Bu teknik, gıdalarda bulunan monosakkaritler ve disakkaritlerin ayrı ayrı analiz edilmesini sağlar. Hassas ve detaylı sonuçlar sunan HPLC, gıda analiz laboratuvarlarında yaygın olarak kullanılır.
  
• Gravimetrik Yöntem (Diyet Lifi Tayini): Gıdalardaki lif miktarını belirlemek için kullanılır. Gravimetrik yöntemle, çözünmeyen ve çözünen lifler ayrı ayrı ölçülerek toplam lif miktarı hesaplanır.
  
• Enzimatik Analiz: Özellikle nişasta ve şekerlerin miktarını belirlemek için tercih edilen bir yöntemdir. Enzimlerin kullanıldığı bu analizler, karbonhidrat türlerinin ayrıntılı olarak belirlenmesine olanak tanır.
  
• Kjeldahl Yöntemi (Dolaylı Enerji Hesaplaması): Bu yöntem, gıdalardaki protein, yağ ve kül miktarını analiz ettikten sonra, karbonhidrat miktarını dolaylı olarak hesaplar. Bu hesaplama için karbonhidrat = toplam ağırlık - (protein + yağ + kül) formülü kullanılır.

Nano-lab Laboratuvarlar Grubu, Gıdalarda Karbonhidrat Tayini kapsamında hizmet vermeye devam etmektedir. Aynı zamanda Protein Analizi konusunda da hizmet vermekteyiz.

Daha fazla bilgi için bize ulaşın.                                                                        

Hizmetlerimiz ile ilgili güncel haberler ve paylaşımlar için bizi LinkedIn üzerinden takip edebilirsiniz.

En yeni blog yazılarımızdan haberdar olmak için Instagram hesabımızı takip edin.