BLOG
KATEGORİDEKİ DİĞER YAZILAR
İs, hidrokarbonların eksik yanması yüzünden kaynaklanan ve saf olmayan karbon partikülleri birikimidir. İnsan sağılığı üzerinde en önemli etkisi, çeşitli kanser türlerine ve akciğer hastalıklarına neden olmasıdır.
Ortam havasında taşınan bir kirletici olan kurum (is), birçok farklı kaynaktan oluşmaktadır ve bunların tamamı bir piroliz işleminin sonucudur. Etkisiz bir atmosferde malzemelerin yüksek sıcaklıklarda termal ayrışmasına piroliz denmektedir. Bu işlemde yanan malzemenin kimyasal bileşimi değişmektedir. Başlıca kurum yaratan kaynaklar şunlardır: içten yanmalı motorlar, elektrik santrali kazanları, gemi kazanları, merkezi buhar-ısı kazanları, atık yakma, tarla yakma (anız yakma), yangınlar, orman yangınları, şömineler ve fırınlar. Aynı zamanda kandiller, mumlar, kuvars ve halojen ampuller, araçların egzoz emisyonları ve arızalı fırınlar da birer İs kaynağıdır.
Çok düşük konsantrasyonlardaki kurum, yüzeylerde ve havalandırma sistemlerinden birikmektedir. Kurum ayrıca, duvarların, tavanların, yer döşemelerinin ve yüzeylerin renk değiştirmesine neden olmaktadır.
İs oluşumu büyük ölçüde yakıtın bileşimine bağlıdır. Yakıt bileşenlerinin kurumlaşma eğilimi, naftalenler, benzenler ve alifatikler olarak sıralanmaktadır. Kurum oluşumu, karmaşık bir süreçtir. Bir dizi molekül birkaç milisaniye içinde birçok kimyasal ve fiziksel reaksiyona girmektedir. Kurum, toz benzeri bir amorf karbon şeklidir.
İs, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’lar) içermektedir ve bunlar bilinen mutajenlerdir.
İs, özellikle de dizel egzoz kirliliği, havadaki toplam tehlikeli kirliliğin dörtte birinden fazlasını oluşturmaktadır.
